Bulaşıkları yıkadıktan sonra tabaklarda kalan kimyasal atıklar insan sağlığını nasıl etkiliyor?
Zürih Üniversitesi tarafından yapılan yeni bir araştırma, bulaşık makinesi deterjanlarında kullanılan bazı kimyasalların bıraktığı kalıntıların bağırsak sağlığına zarar verebileceğini ortaya koymuştur. Bu makalede, araştırmanın ayrıntılarına ve deterjanların insan sağlığına olan olumsuz etkilerine değineceğiz.
Bulaşık Deterjanlarının Zararları Nelerdir?
Bulaşık makinesi deterjanlarının bulaşıklardaki kirleri çıkartıp, bulaşıkları pırıl pırıl yaparken aynı zamanda kimyasal yapılarını da bu eşyalarımıza bıraktığı bilinmektedir. İşte bu zararların bazıları:
1. Su Tüketimi ve Deterjan Kalıntıları
Bilimsel verilere göre, bulaşık makinesinde yıkadığımız bulaşıklarımızı kullandığımız deterjan atıklarından temizleyebilmek için 6 ton su ile durulamamız gerekmektedir. Ayrıca, %1’lik bulaşık deterjanlı su ile yıkanan yemek kaplarından deterjanı uzaklaştırabilmek için, 8 lt su kullanmak gerekmekte ve bu da bulaşıkların yaklaşık 6 defa durulanması anlamına gelmektedir. Bu durum, hem su israfına hem de insan sağlığına zarar veren kimyasal atıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
2. Kimyasal Atıkların Vücuda Alınması
Bulaşık deterjanıyla yıkanmış yemek kaplarından vücuda günde 75 mg deterjan alındığı, bebeklerde ise bu miktarın 250 mg’a kadar çıktığı tespit edilmiştir. Bu kimyasalların vücutta birikmesi, uzun vadede ciddi sağlık problemlerine ve zehirlenmelere yol açabilmektedir.
3. Petrolden Elde Edilen Deterjanlar ve Doğaya Verdiği Zararlar
Bulaşık deterjanlarının temel bileşeni olan petrolden elde edilen deterjanlar, sadece insanlara zarar vermekle kalmayıp, doğada çözülmeyerek kalıcı atıklar bırakmaktadır. Bu durum, doğal dengenin bozulmasına ve çevre kirliliğine neden olmaktadır.
Araştırma Bulguları ve Dikkat Çeken Noktalar
Zürih Üniversitesi İsviçre Alerji ve Astım Araştırmaları Enstitüsü direktörü Cezmi Akdiş’in belirttiği gibi, bulaşık makinesi deterjanlarında kullanılan alkol etoksilatların bağırsak hücreleri üzerindeki etkisi, insanlarda makul bir şekilde bir dizi enflamatuar hastalığı tetikleyebilir. Bu etki, bağırsağın epitel tabakasının yıkımının başlangıcını işaret edebilir ve birçok kronik hastalığın başlangıcını tetikleyebilir.
Yapılan araştırmada, araştırmacılar çeşitli insan organlarına benzeyen üç boyutlu hücresel yapılar oluşturmaya olanak tanıyan yeni bir organoid teknolojisi kullanarak, farklı deterjan kimyasallarının bağırsak üzerindeki etkilerini incelediler. Sonuç olarak, kullanılan kimyasallar “hücre hayatta kalması, epitel bariyer, sitokin sinyalleşmesi ve metabolizma ile ilgili” genlerde belirgin değişikliklere neden oluyor. Hasara neden olan belirli kimyasallara odaklanan araştırmacılar, suçlunun alkol etoksilatlar olduğunu belirlediler.
Ticari Bulaşık Makineleri ve Seyreltme Faktörleri
Çalışma, ev tipi bulaşık makinelerinin 1:80.000 olarak hesaplanan seyreltme faktörleriyle biraz daha fazla su ve daha uzun yıkama döngüleri kullanma eğiliminde olduğunu belirtiyor. Bu nedenle araştırmacılar, 1:2000 kadar küçük seyreltme faktörlerine sahip kısa dönemli ticari bulaşık makineleriyle daha çok ilgileniyorlar.
Bir insan bağırsağındaki herhangi bir gerçek hasarın bu noktada hala varsayımsal olduğunu kayda almak gerekiyor. Akdiş’e göre, araştırmada görülen alkol etoksilatların bağırsak hücreleri üzerindeki etkisi, insanlarda makul bir şekilde bir dizi enflamatuar hastalığı tetikleyebilir.
Önlemler ve Daha Fazla Araştırmaya İhtiyaç
Akdiş, “Alkol etoksilatlar ticari bulaşık makinelerinde yaygın olarak kullanıldığı için halkı bu risk hakkında bilgilendirmek önemlidir” diyor. Nihayetinde araştırmacılar, alkol etoksilatların sağlık üzerindeki etkilerine ilişkin daha fazla araştırmaya acil bir ihtiyaç olduğunu öne sürüyorlar.
Restoranlar gibi ticari ortamlarda bulaşıkların üzerindeki kimyasal kalıntıları değerlendirmek bireyler için zor olsa da, evdeki bulaşıkların deterjan kalıntılarından arındırıldığından emin olmak mümkündür. Yeni çalışma The Journal of Allergy and Clinical Immunology’de yayınlandı.
Evde Bulaşık Yıkarken Nelere Dikkat Edilmeli?
Evde bulaşık yıkarken alabileceğimiz önlemler ve yapabileceğimiz uygulamalar sayesinde deterjan kalıntılarının azaltılması ve bağırsak sağlığına verilebilecek zararların önlenmesi mümkündür. İşte bu konuda dikkat etmemiz gereken hususlar:
Daha Az Kimyasal İçeren Deterjanlar Kullanın
Öncelikle, bulaşık deterjanı seçerken daha az kimyasal içeren ve doğada çözünebilir özellikte olan ürünleri tercih etmek önemlidir. Bu sayede hem bağırsak sağlığımıza zarar verebilecek kimyasal kalıntıları azaltır, hem de doğaya verdiğimiz zararı en aza indiririz.
Doğru Yıkama Programını Seçin
Bulaşık makinelerinde farklı yıkama programları bulunur ve her programın deterjan kullanımı ve su miktarı farklıdır. Bulaşıklarınızı yıkarken, deterjan kalıntılarını daha iyi temizleyen ve daha fazla su kullanan programları tercih ederek kimyasal atıkların azaltılmasına yardımcı olabilirsiniz.
Bulaşıkları İyi Durulayın
Bulaşık makinesi kullanılmadan önce bulaşıkların elde durulanması, deterjan kalıntılarının azaltılmasında etkili bir yöntemdir. Bulaşıkları bol suyla durulayarak yıkama işlemine başlamak, deterjanın bulaşıklar üzerinde bırakacağı kimyasal izleri önemli ölçüde azaltır.
Bulaşık Makinesi Bakımı Yapın
Bulaşık makinesinin düzenli olarak temizlenmesi ve bakımının yapılması, deterjan kalıntılarının azaltılmasında ve makinelerin daha etkili çalışmasında önemli bir rol oynar. Makine içinde biriken deterjan ve kirlerin temizlenmesi, bulaşıkların daha sağlıklı bir şekilde yıkanmasına katkı sağlar.
Sonuç
Bulaşık yıkama sonrasında tabaklarda kalan kimyasal atıkların insan bağırsak sağlığına zararları tespit edilmiş olup, bu konuda alınması gereken önlemler ve yapılması gerekenler önem taşımaktadır. Daha az kimyasal içeren deterjanlar kullanmak, doğru yıkama programlarını seçmek, bulaşıkları iyi durulamak ve bulaşık makinesi bakımını düzenli olarak yapmak, bu zararların önlenmesinde etkili olacaktır.
