Beyin sağlığını korumanın yolları nelerdir? Beynin geliştirilmesi için uygulanacak 5 adım
Milyarlarca hücreden oluşan beyin, insan hayatını kolaylaştıran en önemli organıdır. İnsanın hayatta kalabilmesini ve yaşamı idame ettirebilmesini sağlamaktadır. Onun için beyin sağlığı çok fazla önem arz etmektedir. yapılan araştırmalar son yıllarda beyinde hasarların çok arttığını ve bu problemlerin kansere kadar gittiğini tespit etmiştir. Özellikle beyinde oluşan tümör beynin zamanla tüm fonksiyonlarını kaybetmesini sağlamaktadır. Fonksiyonlarını kaybeden beyin ise yaşama tutunmada oldukça zorluklar yaşamaktadır. Çoğu vaka genellikler hayatın son bulmasıyla sonuçlanmaktadır. Her dönemde, her çağda beyin gelişimine önem verilmiş ve özellikle bilim adamları, düşünürler, filozoflar toplumun her zaman üst tabakasında yer almıştır. Kendi kültürümüzde de beynini geliştiren bir sürü alim için özel mekanlar oluşturulmuştur. Günümüzde de kullandığımız paraların arkasında kendi bilim adamlarımızı koyarak aslında onların ne kadar değerli olduklarını göstermekteyiz.
Beyin çok karmaşık ve kompleks bir yapıdan oluşmaktadır. Günümüz teknolojisi bile beyni tam anlamıyla açıklayamamaktadır. Bunun için gerçekten çok emek verilmesi gerekmektedir. çünkü beyin tüm vücudun hareket ve davranış merkezidir. Beyinden gelen komutlar saniyesinde yerine getirilmektedir. Düşünmeyi, hareket etmeyi, bir eylemde bulunmayı ve daha pek çoğunu beyin kontrol etmektedir. vücudumuzda en çok yorulan organ beyin desek yanlış olmayacaktır. Çünkü beyin tüm iskelet sistemini yöneten tek organdır. Günlük hayatta pek çok problemle karşılaşmaktayız. Bu problemler çoğu kez baş ağrılarına ve yoğun kaygıya, strese neden olmaktadır. Ancak beyin paralel bir yapıya sahip olduğu için pek çok işi aynı anda yapabilmekte ve sürekli çözümler üretmektedir. Yaşanılan çoğu problem beyin sayesinde anında çözüme kavuşturulmaktadır. Günümüzde de beyin gelişimine çok ciddi önem verilmektedir. Özellikle erken çocukluk döneminden itibaren çocukların kendilerini her alanda olduğu gibi bilişsel (zihinsel) alanda da geliştirmeleri desteklenmektedir.
Yapılan araştırmalar neticesinde yaşamın ilk 6 ile 7 yılı beyin gelişimi için kritik dönem olarak kabul edilmektedir. Çünkü beyin gelişiminin çok büyük bir oranı (%80-90) bu yaş aralığında tamamlanmaktadır. Onun için bu yaş aralığındaki çocukların çok iyi eğitilmesi ve beyin gelişimlerinin desteklenmesi gerekmektedir. Yapılmış olan bilimsel araştırmalar sonucunda beynin hasar alması durumunda beyin gelişiminin çok büyük bir problem yaşadığı ve geri dönülemez bir duruma girdiği gözlemlenmiştir. Bu duruma hafıza kaybı da denilmektedir. İstisnalar elbette bulunmaktadır. Ancak çoğu insanda bu durum ağır travmalara bile neden olabilmektedir. Bunun dışında yaşamın ilk yıllarında sağlam gelişemeyen beyin ileriki yıllarda bir beceri ve ya bir davranışı çok zor öğrenmektedir. Bazı davranışları, becerileri hiç öğrenememektedir. Onun için beyin gelişimine çok fazla önem vermek gerekmektedir.
Beyin kapasitesi sınırlı mı?
Beyin kapasitesi hakkında birden fazla teori ortaya atılmıştır. Kimileri beynin sadece çok az bir kısmını kullandığımızı, kimileri ise beynin büyük bir kısmını kullandığımızı söylemektedir. Yapılan araştırmalar neticesinde insan beyninin çok büyük bir kısmını kullandığı tespit edilmiştir. Eğer çok az bir kısmını kullansaydık hafıza kayıplarında konuşmayı, sosyalleşmeyi, soru sormayı, temel ihtiyaçları ve buna benzer tüm ihtiyaçları unutmamız gerekmektedir. Ancak durum sanıldığı gibi değildir. İnsan beyni hala keşfedilmeyi bekleyen bir kapalı kutu gibidir. Elimizdeki bilgiler, teknoloji ve yapılan tüm çalışmalar beynin tamamını çözmek için yeterli değildir. Ancak normal gelişim gösteren insanların çok büyük bir kısmı beynini çok fazla kullanabilmektedir. Bilim adamları, felsefeciler ve din alimleri tipik gelişim gösteren bireylere göre daha da fazla kullanmaktadır. Beyin ucu bucağı olmayan bir yapıdır. Kullanımını sadece rakamlarla ifade etmek çok büyük bir yanılgıdır. Zira her insan beynini büyük oranda kullanmaktadır.
Beyin sağlığını korumak için nelere dikkat edilmelidir?
Su tüketimi ve beyin sağlığı;
Beyin sağlığı için ilk dikkat edilecek husus sudur. Su hiç kuşkusuz yaşamın temelini oluşturmaktadır. Canlılar için en temel ihtiyaçların başında su gelmektedir. Bu durum sadece dünyamızda geçerli değildir. Bu durum tüm evrende geçerli bir kuraldır. Su yaşamın kaynağı olduğu için mutlaka tüketilmesi gerekmektedir. Örneğin günümüzde Mars gezegenine ilginin bu kadar çok olmasının en büyük sebebi kumların altında bulunan buzlardır. Buzların varlığı suyun da işareti olduğu için Mars’a koloni kurma projeleri bile hazırlanmaktadır.
Su insan sağlığı için çok önemli bir konumda yer almaktadır. Özellikle beyin sağlığı için yeterli miktarda suyun tüketilmesi gerekmektedir. Bu durum bireyden bireye değişiklik gösterebilir. Ancak ortalama olarak tüm insanların günde en az 8 ile 10 bardak su içmeleri şarttır. Vücut susuz kaldığında ilk etkilenen organlardan birisi beyin olduğundan her insanın düzenli su tüketmesi gerekmektedir.
Dengeli beslenme ve beyin sağlığı;
Dengeli ve sağlıklı beslenme günümüzün en çok istenen ancak bir türlü yapılamayan beslenme şeklidir. Çoğu insan dengeli ve sağlıklı beslenmek istese de bu beslenmeye ayak uyduramamaktadır. Özellikle gelişen teknoloji, sosyal medya ve küreselleşmenin sonucunda insanlar daha çok fast food denilen yemeklere kaymış durumdalar. Bu yemekler ya çok yağlı ya da çok fazla kızarmış yemekler olduğu için insan sağlığına çok ciddi sıkıntılar çıkarmaktadırlar. Pek çok hastalığı tetikleyen bu yemekler vücudun merkezi olan beyne de çok fazla zarar vermektedirler. Beynin tüm fonksiyonlarını kullanabilmesi için bireyler sebzeleri, meyveleri ve diğer yemekleri ölçülü ve düzenli şekilde tüketmelidirler. Sürekli karbonhidrat ve ya sürekli sebze yemekleri yemek vücudun temel yapısını bozduğundan sağlıksal problemlere yol açmaktadır. Ayrıca beynin daha iyi çalışmasını önlemekte ve zamanla körelmesine sebebiyet vermektedir. beyin sağlığını korumak için mutlaka dengeli ve sağlıklı beslenmek gerekmektedir.
Balık tüketimi ve beyin sağlığı;
Balık Omega 3 açısından son derece zengin bir besindir. Üstelik beyin sağlığı için vazgeçilmez bir üründür. Özellikle ilk 6 yaşta çocukların balık tüketmesi beyin gelişimlerini çok fazla destekleyecektir. Hafızanın güçlenmesini ve unutmaların (Alzheimer) azalmasını sağlayan balık, beyin için adeta seçilmiş kaftandır. İleriki dönemlerde meydana gelebilecek olan unutkanlıkları, hafızadan silinen bilgiler, hatırlayamama ve daha pek çoğunu engellemektedir. Balığın pek çok çeşidi beyin sağlığı için çok önemlidir. Hamsi, lüfer, istavrit gibi balıkların haftada en az bir kere de olsa tüketilmesi gerekmektedir. bu konuyla alakalı birden fazla bilimsel çalışma yapılmış ve pek çok uzman balık tüketmeyi tavsiye etmektedir.
Yumurta tüketimi ve beyin sağlığı;
Yumurta hayvansal gıdalar arasında en çok tüketilen ürünlerden birisidir. Çok yüksek oranda protein içermesi ile bilinen yumurta çocukların her sabah severek tükettiği bir ürün konumundadır. Sadece çocukların değil tüm herkesin sık sık tüketmesi gereken bir üründür. Vücudun ihtiyaç duyduğu proteini karşılayan yumurta beyin sağlığı açısından da çok öneli roller üstlenmektedir. Yumurtanın beyne olan en büyük katkısı ise beyin hücrelerinin gelişmesine yardımcı olmasıdır. Bu sayede öğrenme artmakta ve beynin algılama kapasitesi daha da artmaktadır. Yeni hücrelerin üretilmesinden zihinsel bozukluklara kadar yumurta çok kritik rollere sahiptir. Beynin sağlığını korumakta ve nörolojik bozuklukların önüne set çekmektedir. Uzmanlar her gün beyin sağlığı için yumurta tüketilmesinin gerekli olduğunu savunmaktadır. Bu alanda yapılan pek çok çalışmada bu kanıyı destekler niteliktedir. Özellikle sabahları yumurta mutlaka aksatılmadan tüketilmelidir.
Kuruyemiş tüketimi ve beyin sağlığı;
Kuruyemişler, vitamin ve mineraller bakımından çok zengin ürünlerdir. Özellikle ceviz gibi ürünler beyin sağlığı için olmazsa olmazlardandır. Cevizin şeklide beyne çok benzediği için mutlaka tüketilmesi gerekmektedir. Cevizde de tıpkı balıkta olduğu gibi Omega 3 ve 6 yağ asitleri bulunmaktadır. Bunlar beyin gelişimi ve sağlığı için çok önemli yağlardır. Ayrıca cevizde çok yüksek oranda potasyum, demir, fosfor ve kalsiyum bulunmaktadır. Hafızanın çok keskin ve güçlü olmasını sağlayan ceviz, alzheimer riskini de ortadan kaldırmaktadır. Günde en az 3 tane tam ceviz tüketmek son derece sağlıklıdır. Özellikle küçük yaş grubundaki çocukların erken yaşlardan itibaren ceviz tüketmesi ileride yaşanacak pek çok sorunun kolayca atlatılmasını sağlamaktadır.