Dünyanın ilk köy yerleşkesi olan Çatalhöyük nerede bulunmaktadır? Çatalhöyük’ün önemi
Binlerce yıldır iktidar mücadelelerine ev sahipliği yapan ve dünyanın en önemli geçiş yoluna sahip olan Anadolu coğrafyası tarihi ile adeta tüm insanlığın beşiği konumundadır. Göbeklitepe’den Karahantepe’ye ve daha pek çok ören yeri ile insanlığa ait ilk izlerin hepsi Anadolu coğrafyasında bulunmaktadır. Anadolu’yu özel kılan birçok sebep bulunmaktadır. Tam bir geçiş bölgesi olması, uygun iklimi ve verimli topraklarıyla adeta insanları cezbetmektedir. Tarih boyunca yüzlerce belkide binlerce iktidar mücadelesine tanıklı etmiştir. İnsanlığın ilk izleri, sanat eserleri, inşa ettiği mabetler ve daha pek çoğu bu coğrafyada yer almaktadır. Tarihten bu yana Anadolu için binlerce kilometre öteden gelip savaşan pek çok millet bulunmaktadır. Anadolu coğrafyası o kadar çok kıymetli ve önemliydi ki Anadolu’ya hâkim olanın tüm dünyaya hâkim olacağına inanılmaktaydı. Nitekim tarihi kaynaklarda bunu doğrulamaktadır.
Anadolu coğrafyası pek çok alanda komşu coğrafyalara üstünlük sağlamış bir yerdir. Özellikle ilkimi, yer üstü ve yer altı kaynakları, verimli toprakları ve su yataklarının bolluğu Anadolu’yu vazgeçilmez kılmıştır. İlk insan izlerinin burada bulunması ve zamanlar başka bölgelerde de ilklere imza atılması tüm dünya için çok önemlidir. insanlığın kökeni sayılabilecek pek çok yerleşim yerinin bulunması, zengin kültürel birikimi ve konumu nedeniyle Anadolu coğrafyası dünyanın en gözde bölgesidir.
Dünyanın ilk köy yerleşim yeri neresidir?
Anadolu’yu özel kılan bir başka detay ise dünyanın ilk köy yerleşim alanıdır. Bu tarihi yer Anadolu’nun tam kalbi olan Konya ilinde yer almaktadır. 1958 yılında Konya ilinin Çumra ilçesinde keşfedilmiştir. O yıllardan günümüze kadar kazılar belli aralıklarla yapılmaktadır. Kazılar yapıldıkça tarihin akışını değiştirecek bulgularda bulunmaktadır. Ortalama 9400 yıllık bir geçmişi olan bu höyüğün mimarisi de oldukça dikkat çekmektedir. Birbirine bitişik yapılmış evler, kapısız ve sokaksız bir yerleşim alanı olan Çatalhöyük tüm dünyayı hayrete düşürmektedir. Evlere çatılardan girilmekte ve evlerin hepsi tek katlı şeklindedir. Bunun nedenini araştırmacılar şu şekilde yorumlamaktadır. “Çatalhöyük’teki evlerin kapısız olması ve sokakların olmaması muhtemelen vahşi hayvanlardan ve dış saldırılardan korunmak için yapılmıştır” şeklinde düşünce hâkim olsa da elimizde net bir kanıt bulunmamaktadır.
Çatalhöyük 2012 yılında UNESCO Dünya miras listesine eklenmiştir. Yapının günümüze kadar gelmesi ve zarar görmemesi bizlere o dönemki insanlar hakkında çok önemli ipuçları vermektedir. Özellikle kapısız evler bizlere çok önemli detaylar vermektedir. Evler tek kattan oluşup merdivenler sayesinde damdan içeri girilmekteydi. Her evin ayrı odası ve deposu bulunmaktaydı. Ayrıca her evde bir ocak mutlaka bulunmaktaydı. Evlerin içi de dışı kadar gizemlerle doluydu. Özellikle evlerin bazı bölümlerine çizilen kızıl akbaba figürleri, insan figürleri, patlayan yanar dağ figürleri ve daha pek çok sembol dikkat çekmektedir. Bu semboller o dönemin sanat anlayışını da göstermekteydi.
Video: Gizemli Tarih: Çatalhöyük | TRT Belgesel
Çatalhöyük halkı çok şişman bir ana tanrıçaya tapınmaktaydılar. Bu onların dini inanışlarının olduğunu da göstermekteydi. Her evin kutsal bir bölümü bulunmaktaydı. Üstelik Çatalhöyük halkı ölüleri evlerinin altına gömmekteydi. Yani Çatalhöyük için yaşayan bir mezarlık tabirini kullanabiliriz. Her noktadan tüm insanlık tarihini etkileyen bu yerleşim yeri içerisinde pek çok gizemi saklamaktadır. Kazılar hala sürmektedir ve her geçen gün yeni bulgulara ulaşılmaktadır.