Güneş sisteminin en yüksek 10 dağı. Everest dağı sıralamaya giriyor mu?
Güneş sistemimizdeki en yüksek 10 dağı biliyor musunuz? Bilim insanları tarafından yıllar süren uzay araştırmaları sonucunda oluşturulan bu listedeki dağlar, tabandan zirveye olan yüksekliklerine göre sıralandı.
Dünyamızda deniz seviyesinden 8.849 metre yüksekliğiyle en yüksek dağ olarak bilinen Everest dağı aslında tabandan zirveye maksimum 4600 metre yüksekliğe sahip. Hawaii’deki deniz seviyesinden 4.200 metre gökyüzüne uzanan Mauna Kea dağıysa, tabandan zirveye 10.200 metre yüksekliğiyle aslında Dünya’daki en yüksek ve Güneş sistemimizdeki 11. en yüksek dağ olma konumunda.
#10 Euboea Montes – Jüpiter
Güneş sistemimizdeki en yüksek 10. dağ, Jüpiter’in uydusu olan IO da bulunuyor. Euboea Montes adı verilen bu dağ, ilk olarak Voyager 1 uzay aracı tarafından görüntülendi. Tabandan zirveye olan yüksekliği 10.500 metre olarak ölçüldü. Rugby topuna benzetilen bu dağın eni 175 km, boyuysa 240 km civarında.
Bilim insanları, Euboea Montes’in tektonik sebeplerle oluştuğunu düşünüyor. Yani yer kabuğunun şekil değiştirmesi ve toprak kaymaları sonucu bu yükseklik oluşmuş olabilir. Latince olan bu dağın ismi, Türkçe de Eğriboz Dağları anlamına geliyor.
#9 Skadi Mons – Venüs
Güneş sistemimizdeki en yüksek 9. dağı öğrenmek için, en sıcak gezegen Venüs’e bir göz atmamız gerekiyor. Venüs’ün üç kıtasından biri olan Ishtar Terra’da (iştar terra) bulunan Maxwell Montes gezegenin en yüksek dağlık bölgesi olarak biliniyor. Bu dağlık bölgenin en yüksek zirvesiyse 10.700 metrelik yüksekliğiyle Skadi Mons.
Maxwell Montes 700 km’lik ene ve 853 km’lik boya sahip. Ayrıca gezegenin en yüksek bölgesi olması sebebiyle, gezegenin en soğuk bölgesi olma özelliğinide taşıyor. Ortalama 464°C sıcaklığa sahip olan Venüs’ün, Maxwell Montes bölgesinde sıcaklık yaklaşık 380°C’ye kadar düşüyor. Bu dağlık bölgeninde, gezegenin içinden yükselen tektonik sebeplerle oluştuğu düşünülüyor.
#8 Uzuv dağı – Uranüs
Güneş sistemimizdeki en yüksek 8. dağa bakacak olursak, dış gezenlere doğru yolculuk yapmamız gerekiyor. Buz devi Uranüs’ün en dıştaki büyük uydularından biri olan Oberon, en yüksek dağlardan birine ev sahipliği yapıyor. Türkçe, Uzuv Dağı olarak bilinen en yüksek nokta 11.000 metre yüksekliğe sahip.
Voyager 2 uzay aracının 1986 da çektiği bu görselde Oberon’un güneydoğu kenarına yakın bir yerde Uzuv dağı 375 km’lik bir çarpma havzasının merkezinde gözlemlendi. Ancak o yıllarda net bir görsel elde edilemedi. Bu dağın uyduya bir gökcisminin çarpması sonucu oluştuğu düşünülüyor.
#7 Arsia Mons – Mars
Güneş sistemimizdeki 7. en yüksek dağ için yakın komşumuz Mars’a göz atabiliriz. Önceden aktif bir yanardağ olan Arsia Mons, 11.700 metrelik yüksekliğe sahip ve Tharsis Montes adı verilen üç volkanik dağ grubunun güneyinde yer alıyor. Dağın en tepesinde volkanik patlamalar sonucu oluşan geniş bir kaldera bulunuyor. Ayrıca kalkana benzer görünüme sahip olmasıyla kalkan yanardağı olarak sınıflandırılıyor.
Arsia Mons’un toplam çapı 435 km, tepesindeki kalderanın çapıysa 110 km’dir. Aynı zamanda dağ oldukça büyük bir hacmede sahip. Arsia Mons, Dünya’mızdaki 75.000 km3’lük hacmiyle en büyük yanardağ olan Hawaii’deki Mauna Loa yanardağından tam 30 kat daha fazla bir hacme sahip.
#6 Elysium Mons – Mars
Güneş sistemimizdeki 6. en yüksek dağda yine Mars’ta bulunuyor. Sönmüş bir yanardağ olan Elysium Mons, 12.600 metrelik yüksekliğe sahip. Mars’ın topoğrafik haritasına göre gezegenin en doğusunda yer alan dağın çapı 240 km civarında. Yine bir yanardağ olması sebebiyle biri küçük diğeri ise büyük olan iki kalderası bulunuyor.
Büyük olan kalderanın çapıysa yaklaşık 14 km. Elysium Mons, kuzey doğusunda ve güney doğusunda yer alan iki küçük komşu yanardağada ev sahipli yapıyor.
#5 Ionian Mons – Jüpiter
Güneş sistemimizdeki 5. en yüksek dağ yine Jüpiter’in uydusu IO’da yer alıyor. Net bir fotoğrafı çekilememiş olsada Ionian Mons’un yani İyon Dağı’nın, 12.700 metrelik bir yüksekliğe sahip olduğu biliniyor. Ancak bu dağa ilişkin çok fazla veri ve bilgi bulunmuyor.
#4 Ascraeus Mons – Mars
Güneş sistemimizdeki en yüksek 4. dağ, az önce bahsettiğim Mars’ta, Arsia Mons’un da yer aldığı Tharsis Montes adı verilen üç kalkan volkanının bulunduğu bölgenin en kuzeyinde bulunuyor. En yükseği olarakta bilinen bu dağın ismi Ascraeus Mons. Tabanından zirvesine 15.000 metre yüksekliğe sahip olan dağ,
Mars’ın sıfır noktası olarak kabul edilen Mars ovalarına göre ölçüldüğünde yükseliği 18.000 metreyi aşıyor. Dağın kabaca 480 km çapa sahip olduğuda biliniyor. Ascraeus Mons’un zirvesi Arsia Mons’un tek kalderasına nazaran çoklu bir kaldera sistemine sahip.
#3 Boösaule Mons – Jüpiter
Güneş sistemimizdeki en yüksek ilk üç dağın üçüncüsü olan Boösaule Mons, daha önce bahsettiğim Jüpiter’in uydusu IO’daki iki dağdan sonra, 18.200 metrelik yüksekliğiyle IO’nun en yüksek olan dağıdır. Dağ aynı zamanda, 145 km’lik ene ve 159 km’lik boya sahip.
Ayrıca 17.900 km2’lik bir alanıda kaplıyor ve dağın güneydoğu tarafında yüksekliği 15 km’yi bulan bir uçurum bulunuyor. IO’daki dağların üçü, Güneş sistemimizdeki en yüksek 10 dağ listesine girmiş olsada IO’da 135 den fazla dağ bulunuyor ve bu dağların ortalama yüksekliği 6 km’yi geçiyor.
#2 Ekvator Sırtı – Satürn
Güneş sistemimizdeki en yüksek ilk üç dağın ikincisi Satürn’ün en büyük üçüncü uydusu olan Iapetus’ta bulunuyor. Ekvator sırtı ismiyle bilinen dağ 20.000 metrelik bir yüksekliğe sahip. Iapetus uydusunun neredeyse 1469 km’lik çapına yakın bir uzunlukta ki dağ, bir uçtan bir uca yaklaşık 1300 km’lik uzunluğa sahip.
Uydunun ekvator bölgesini mükemmel bir şekilde takip eden dağın nasıl oluştuğuna dair net bir hipotez henüz ortaya konulamadı. 2004 yılında Satürn sistemini keşfetmesi için gönderilen Cassini uzay aracı sayesinde ilk kez görüntülendi.
#1 Olympus Mon – Mars
Güneş sistemimizdeki en yüksek dağ ise astronomiyle ilgilenen birçok kişinin bildiğini düşündüğüm Mars’ta bulunan Olympus Mons. Tharsis Montes adı verilen üçlü volkan dağının kuzey batısında yer alan Olympus Mons 21.900 metrelik yüksekliğe sahip. Ancak Mars’ın sıfır noktası olarak kabul edilen ovalarına göre yüksekliği 26.000 metreyi buluyor. Dağın çapıysa 600 km civarında. Diğer volkan dağlarında olduğu gibi Olympus Mons’un zirvesindede 60 x 80 km genişliğinde ve 3.2 km derinliğinde iç içe geçmiş altılı kaldera sistemi bulunuyor.
Ayrıca kalderaya yakın iki ufak çaplı çarpma krateride görülebiliyor. Ancak yapılan araştırmalar neticesinde, Asteroit kuşağında yer alan ve bilinen en büyük asteroitlerden biri olan asteroit Vesta’nın, Rhea Silvia adı verilen çarpma kraterinin merkezinde, çarpışma sonucu oluşan çıkıntısının 20 ile 25 km arasında olduğu tespit edildi. Bazı kaynaklarda bu çıkıntı Olympus Mons’tan daha yüksek bir dağ olarak kabul ediliyor ve güneş sistemimizdeki en yüksek dağ olarak geçiyor. Ancak Vesta’nın bir asteroit olması ve bu çıkıntının net bir şekilde ölçülememesi sebebiyle bu çıkıntıya çoğu kaynakta en yüksek dağ olarak yer verilmiyor. Bu sebeple bende ilk 10 dağ listesinde yer vermedim. Yani yapılan listeye göre güneş sistemimizdeki en yüksek 10 dağın, 4’ü Mars’ta, 3’ü Jüpiter’in uydusu IO’da ve birer dağ ise Venüs, Oberon ve Iapetus’ta bulunuyor.