Takıntı ve Zorlayıcı Davranışlar Nasıl Kontrol Edilir? Obsesif Kompulsif Bozukluk Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), bir kişinin istenmeyen düşüncelere, korkulara veya görüntülere (obsesyonlar) sürekli olarak takılması ve bu durumla başa çıkabilmek için tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel eylemler (kompulsiyonlar) gerçekleştirmesiyle karakterize edilen bir ruhsal sağlık sorunudur. OKB’li bireyler bu düşünce ve davranışları kontrol edemezler ve bu durum hem kendileri hem de çevrelerindeki kişiler için ciddi bir stres kaynağı olabilir.

Bu takıntılı düşünceler, bireyleri rahatsız eder ve günlük yaşamlarını olumsuz etkileyerek kişinin işlevselliğini azaltabilir. Kişi, bu düşüncelerle baş edebilmek amacıyla zorlayıcı ve tekrarlayıcı davranışlar geliştirir, bu da zamanla yaşam kalitesini daha da düşürür.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedenleri

OKB’nin kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, hem biyolojik hem de çevresel faktörlerin bu rahatsızlığın gelişiminde rol oynadığı düşünülüyor. Biyolojik açıdan, beyin kimyasallarında özellikle serotonin seviyelerindeki dengesizliklerin OKB ile ilişkili olduğu belirtiliyor. Ayrıca genetik yatkınlık da önemli bir faktör olarak kabul edilir. Ailede OKB öyküsü olan bireylerde bu rahatsızlığın gelişme olasılığı daha yüksektir.

Çevresel faktörler ise stresli yaşam olayları, travmalar veya çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler olabilir. Ayrıca OKB, erken ergenlik döneminde başlayabilir ve yetişkinlik dönemine kadar sürebilir. Özellikle hayatın zorlayıcı dönemlerinde semptomlar artabilir.

Video: Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Neden Olur? ve Bir Türlü Geçmez?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri Nelerdir?

OKB, oldukça çeşitli semptomlar gösterebilir ve her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Ancak en yaygın belirtiler şunlardır:

• Kirlenme ve hastalık bulaşma korkusu: Kişi, mikroplardan veya kirden aşırı derecede korkar ve bu nedenle sürekli ellerini yıkar ya da temas ettiği eşyaları dezenfekte eder.
• Simetri ve düzen takıntısı: Kişi, eşyaların belirli bir düzende olmasına ya da simetrik bir şekilde yerleştirilmesine takıntılıdır.
• Tekrar eden düşünceler: Kişi, istemsiz olarak rahatsız edici ve korkutucu düşünceler ya da görüntüler deneyimler.
• Sürekli kontrol etme: Fırın, kapı kilidi gibi şeyleri defalarca kontrol etmek zorunda hissetmek.
• Biriktirme: Kişi, işine yaramayacak eşyaları biriktirir ve atmakta zorlanır.

Bu semptomlar, bireyin günlük yaşamını önemli ölçüde etkiler ve iş, okul, sosyal yaşam gibi alanlarda ciddi zorluklara neden olabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavi Yöntemleri

OKB’nin tedavisinde genellikle iki ana yöntem kullanılmaktadır: ilaç tedavisi ve bilişsel davranışçı terapi (BDT).

1. İlaç Tedavisi: OKB’nin tedavisinde en yaygın kullanılan ilaçlar, serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) olarak bilinen antidepresanlardır. Bu ilaçlar, beyindeki serotonin seviyesini düzenleyerek semptomların hafifletilmesine yardımcı olur. İlaç tedavisinin etkileri birkaç hafta içinde görülmeye başlar ve tam etkisi genellikle 3-4 ay içinde ortaya çıkar.
2. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): OKB tedavisinde en etkili terapi yöntemlerinden biri olarak kabul edilir. Bu terapi, bireyin obsesyonlarına karşı daha sağlıklı düşünme biçimleri geliştirmesine yardımcı olur ve kompulsif davranışlarını kontrol altına almasını sağlar. Maruz bırakma ve tepki önleme (EPR) adı verilen bir teknikle kişi, kaygı yaratan duruma maruz bırakılır ancak kompulsif davranışı yapması engellenir.

Tedavi, genellikle uzun vadeli bir süreçtir ve bazı durumlarda ilaç tedavisi ile psikoterapi bir arada kullanılır. Her iki tedavi yöntemi de bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir.

OKB’nin Yaygınlığı ve Yaş Aralıkları

OKB, genellikle ergenlik döneminde veya erken yetişkinlik yıllarında başlar. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülse de erkeklerde daha erken yaşlarda başlayabilir. OKB, yaşam boyu sürebilen bir rahatsızlık olmakla birlikte, tedavi edilmediğinde semptomlar daha da kötüleşebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk ile Baş Etme Yolları

OKB’den muzdarip olduğunuzu düşünüyorsanız, bir uzmana başvurmak ilk adım olmalıdır. Kendi başınıza bu durumla başa çıkmak zor olabilir, bu yüzden bir terapistten profesyonel yardım almak hayatınızı büyük ölçüde kolaylaştıracaktır. Ayrıca, düzenli olarak takip edilen tedavi planları ve destek gruplarına katılım, süreci daha yönetilebilir hale getirebilir.